ดารารายพิลาส ธิดากษัตริย์แคว้นกาสี มีเมืองหลวงคือกรุงพาราณสี ผู้เกลียดและกลัวความงามเพราะเชื่อว่าพระมารดา ดาราราย ถูกสังเวยเพราะความงาม ดาราราย เป็นสตรีที่มีความงามเกินพรรณาและผู้ใหญ่ได้จัดการมั่นหมายให้สมรสกับกษัตริย์กรุงพาราณสี แต่ ดาราราย กลับมีคนรักอยู่ก่อนแล้ว นางได้หนีไปหาคนรักของนางหลังจากที่นางได้ให้ประสูติ ดารารายพิลาส ให้กับกษัตริย์กรุงพาราณสี ชาวเมืองพาราณสีจึงมีมติให้นำนางไปถ่วงน้ำที่จุฬาตรีคูณ ดารารายพิลาส จึงมักไปบวงสรวงจุฬาตรีคูณเพื่อขอให้นางอัปลักษณ์และไม่มีใครรัก นางจะได้ไม่ถูกนำมาถ่วงน้ำที่จุฬาตรีคูณเหมือนพระมารดา

อริยวรรต จอมกษัตริย์แห่งมคธ ต้องการรวมแผ่นดินชมพูทวีปให้เป็นหนึ่ง ด้วยคำอ้างว่าเพื่อรวบรวมเผ่าพันธุ์มคธที่แตกสานซ่านเซ็นกันไปในครั้งศึก อารยัน หลายต่อหลายอาณาจักรที่ยาตราทัพผ่านและมีชัยเหนือแผ่นดินเหล่านั้น จนเมื่อยกทัพมาหยุดยั้งตรงริมฝั่งแม่น้ำคงคา เพื่อข้ามไปยังกรุงพาราณสี ราตรีนั้น อริยวรรต ได้นิมิตเห็นนางงามผู้หนึ่งสะอื้นไห้ด้วยชิงชังในความงามของนางเอง ด้วยความรุ่มร้อนอยากค้นหานางในฝันและต้องการรู้ว่าทำไมนางจึงต้องการเช่น นั้น จึงเลิกทัพแล้วชักชวน ขัตติยะราเชนทร์ พระอนุชา ข้ามฝั่งนทีเพื่อตามหานางในฝัน แต่ด้วยเหตุที่รู้ว่าเป็นลางร้าย ขัตติยะ จึงเพียรขัดขวางแนะนำให้ อริยวรรต กลับไปอภิเษกกับเจ้าหญิง อาภัสรา พระคู่หมั้น แม้ว่าตนเอง (ขัตติยะราเชนทร์) จะผูกสมัครรักใคร่อยู่กับนาง แต่เป็นเพราะพระราชบิดาทรงจัดการหมั้นหมายให้กับ อริยวรรต ก่อนจะสวรรคต อริยวรรต ทรงทราบพระทัยของคู่รักดีและคิดจะให้ทั้งคู่อุปภิเษกกัน แต่ ขัตติยะราเชนทร์ ทรงปฏิเสธ

อริยวรรต ตั้งพระทัยมั่นที่จะตามหานางในฝันให้ได้ ทำให้ ขัตติยะราเชนทร์ จำต้องร่วมมือยอมปลอมเป็น กัญญะ ผู้มีเสียงเสนาะปานนกโกกิลา และ อริยวรรต ทรงปลอมพระองค์เป็นพราหมณ์ วิพาหะ ผู้มีจักษุเพียงข้างเดียว ทั้งสองเข้าไปถึงชานเมืองพาราณสีวันเดียวกับที่เจ้าหญิง ดารารายพิลาส ทรงหมั้นกับ กาฬสิงหะ กษัตริย์แห่งเวสาลีและเสด็จมานมัสการองค์ศิวะเทพที่เทวาลัย สองสหายเมื่อทราบความก็รีบหลบเข้าข้างทางซอกซอนหาทางเข้าเทวาลัย เมื่อ เทวตี นางแม่มดผู้ดูแลวิหารอัญเชิญเสด็จเจ้าหญิงเข้าสู่เทวาลัยใต้เงื้อมผา มีแต่เหล่าพี่เลี้ยงนางกำนัลตามเสด็จเข้าไป ทันใดนั้นเกิดแผ่นดินไหวหินถล่มลงมาทับนางแม่มดและเหล่านางกำนัลตายสิ้น ส่วนเจ้าหญิงนั้น วิพาหะ เข้าไปช่วยพาออกมาจากที่ทรงยืนนิ่งเพราะต้องมนต์อยู่ได้ทัน ทำให้ทรงรอดชีวิตมาเพียงผู้เดียว จากการช่วยชีวิตของเจ้าหญิง ดารารายพิลาส ทำให้สองสหายได้เข้าไปอยู่ในพระราชวังตามคำเชิญของพระเจ้ากรุงพาราณสี

พราหณ์ วิพาหะ แฝงตัวเข้าไปพบเจ้าหญิงที่จุฬาตรีคูณซึ่งอยู่ติดกับอุทยานด้านหลังของปราสาทที่บรรทมของนางและแสดงรูปโฉมแท้จริง แต่ไม่ได้บอกว่าที่แท้ตนเป็นใคร ในที่สุดทั้งคู่ผูกรักสมัครใคร่ อริยวรรต ได้ทราบว่าที่แท้ชนนีของ ดารารายพิลาส ก็ถูกบังคับให้กระโจนลงสูวังน้ำวนเบื้องล่างที่สถานจุฬาตรีคูณ การแฝงตัวของ อริยรรต ไม่อาจรอดพ้นหูตาของฝ่ายกาสีจึงโดนจับไปขังคุก ดารารายพิลาส แอบเข้าไปปล่อยให้ อริวรรต เป็นอิสระแต่ขอคำมั่นว่าจะไม่บุกแคว้นตน แต่ถูกปฏิเสธ ทำให้นางตัดสินใจตะโกนเรียกทหาร ก่อนที่ อริยวรรต จะเพลี่ยงพล้ำ ขัตติยะราเชนทร์ ได้นำทหารมาช่วยทำให้ อริยวรรต หนีออกไปได้ และ อริยวรรต ก็พา ดารารายพิลาส ขึ้นม้าหนีออกไปด้วยแต่ ขัตติยะราเชนทร์ เสียท่าโดนจับไว้แทน ทางพาราณสีเสนอให้แลกเปลี่ยนเชลย คราแรก อริยวรรต ไม่ยอมเพราะไม่ต้องการเสียนางไปแต่จะบุกกาสีแทน ดารารายพิลาส ไม่ยอมเป็นคนบาปของแคว้นและตัดใจกล่าวตัดขาดกับ อริยวรรต เพื่อให้ทรงยินยอมแลกเปลี่ยนเชลย คล้อยหลังนางไปไม่นาน ขัตติยะราเชนทร์ ก็หนีกลับมาได้แต่ไม่ทันยับยั้งการแลกเปลี่ยน

อริยวรรต เสียพระทัยที่ถูกนางตัดรอนทำให้ไม่มีพระสติทรงตัดสินพระทัยอภิเษกกับพระคู่หมั้นโดยให้พระอนุชาไปรับเจ้าหญิง อาภัสรา มาจากมคธมาจัดพิธีอุปภิเษกกลางป่าโดยไม่ฟังคำทัดทานของใครว่าผิดโบราณราชประเพณีและเป็นลางวิบัติ หลังงานพิธีเจ้าหญิง ดารารายพิลาส ทรงหนีจากงานอภิเษกของตนเองมาได้ แต่กลับพบว่า อริยวรรต มีราชินีแห่งมคธไปแล้ว เจ้าหญิงทรงเสียพระทัยยิ่งนักวิ่งออกไปราวกับวิกลจริต

เมื่อรู้ว่าตนได้กลายเป็นผู้ทรยศต่อความรักของเจ้าหญิงอันเป็นที่รัก อริยวรรต ทรงคลุ้มคลั่ง ยืนกรานยกทัพบุกแคว้นพาราณสีเพื่อติดตามความรัก แม้จะเสี่ยงทายต่อแม่น้ำคงคาว่าการไปครานี้คงไม่รอดชีวิตกลับมา แม้พระอนุชาจะทรงทัดทานเพียงไรก็ไม่ฟังกลับยกบัลลังก์แคว้นมคธให้ครอง ส่วนพระองค์เองบุกเข้าแคว้นพาราณสี เมื่อ ขัตติยะราเชนทร์ และราชินีแห่งมคธยกทัพตามไปช่วยก็ไม่ทันเสียแล้ว อริยวรรต ได้ทรงต้องอาวุธสวรรคต และเมื่อถามหาเจ้าหญิง ดารารายพิลาส จากเหล่านางกำนัล ก็ได้ทรงทราบว่านางถูก กาฬสิงหะ และราษฎรทั้งอาณาจักรบังคับสู่สถานจุฬาตรีคูณ เช่นเสด็จแม่ของนาง